Κολοράντο

I

(Colorado). Πολιτεία (269.595 τ. χλμ., 4.417.714 κάτ. το 2001) των κεντροδυτικών ΗΠΑ, με πρωτεύουσα το Ντένβερ. Συνορεύει στα Β με το Γουαϊόμινγκ και τη Νεμπράσκα, στα Α με τη Νεμπράσκα και το Κάνσας, στα Ν με την Οκλαχόμα και το Νιου Μέξικο και στα Δ με τη Γιούτα.

Η εξερεύνηση του Κ. ξεκίνησε στις αρχές του 18ου αι., αλλά ο εποικισμός άρχισε μόλις το 1848, όταν παραχωρήθηκε από το Μεξικό στις ΗΠΑ. Έγινε μέλος της ομοσπονδίας το 1876, εκατό χρόνια μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας, γι’ αυτό επονομάστηκε Πολιτεία της εκατονταετηρίδας.

Το Κ. αποτελεί τμήμα μιας απέραντης περιοχής, η οποία στις ΗΠΑ ονομάζεται Mountain περιοχή των βουνών. Ένα τμήμα των Βραχωδών Ορέων σχηματίζει την κύρια διάρθρωση του αναγλύφου της πολιτείας, με διάφορες κορυφές άνω των 4.000 μ. (Έλμπερτ, 4.399 μ.), και διαιρεί την περιοχή σε δύο σαφώς διακρινόμενα μορφολογικά και υδρογραφικά τμήματα. Το δυτικό, εντελώς ορεινό, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το ηφαιστειακό συγκρότημα του Σαν Χουάν (όρος Γουίλσον, 4.272 μ.) και διασχίζεται από τους ποταμούς Κολοράντο και Ρίο Γκράντε και τους παραποτάμους του. Το ανατολικό περιλαμβάνει μια απέραντη υπωρειακή ζώνη, η οποία χαμηλώνει προς τις Μεγάλες Πεδιάδες και διασχίζεται από μερικούς παραποτάμους των Μισισιπή και Μισούρι, όπως ο Σάουθ Πλατ και ο Αρκάνσας.

Η ροή των επιφανειακών υδάτων και η επίδραση άλλων ατμοσφαιρικών παραγόντων έχουν προκαλέσει εντυπωσιακή διάβρωση, στην οποία οφείλονται τα ασυνήθη σχήματα που χαρακτηρίζουν τα πιο ονομαστά πανοραμικά τοπία του Κ. Το ανάγλυφο σε πολλά σημεία, για παράδειγμα στον λεγόμενο Κήπο των Θεών (Garden of Gods), μοιάζει να είναι σκαλισμένο με κίονες, πύργους και φυσικές αψίδες. Στα μέρη όπου η διάβρωση έχει απογυμνώσει τα αλλεπάλληλα γεωλογικά στρώματα είναι ορατοί βράχοι με τα πιο διαφορετικά χρώματα. Από το φαινόμενο αυτό προήλθε και η ονομασία colorado, που στην ισπανική γλώσσα σημαίνει χρωματισμός. Το κλίμα είναι ηπειρωτικό, με αραιές βροχοπτώσεις, ενώ κυριαρχεί η στεπική βλάστηση, η οποία στα Βραχώδη Όρη παραχωρεί τη θέση της σε πυκνά δάση κωνοφόρων. Χάρη σε επιβλητικά αρδευτικά έργα έχει αναπτυχθεί σημαντικά η γεωργία, με σημαντική παραγωγή δημητριακών, ζαχαρότευτλων, αραβόσιτου, κηπευτικών και φρούτων. Πολύ διαδεδομένη είναι επίσης η κτηνοτροφία (πρόβατα και βοοειδή).

Το Κ. αποτελεί μία από τις πιο πλούσιες σε μεταλλεύματα περιοχές των ΗΠΑ. Μπορεί μάλιστα να υποστηριχθεί ότι ο ουσιαστικός αποικισμός άρχισε το 1858, μετά την ανακάλυψη χρυσού στην περιοχή. Εκείνη την περίοδο οι χρυσοθήρες έχτισαν πολλές μικρές πόλεις, ορισμένες από τις οποίες υπάρχουν ακόμα, όπως η Λέντβιλ (= πόλη του μολύβδου), οι περισσότερες όμως εγκαταλείφθηκαν μόλις εξαντλήθηκαν τα κοιτάσματα και σήμερα αποτελούν τις ονομαστές πόλεις-φαντάσματα (ghost towns).

Σήμερα τα ορυκτά καύσιμα, μεταξύ των οποίων το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και ο ασφαλτούχος λιθάνθρακας, αποτελούν την πιο αξιόλογη πηγή ορυκτού πλούτου της πολιτείας. Από το υπέδαφος του Κ. εξορύσσονται επίσης άργυρος, χρυσός, χαλκός, μόλυβδος, ψευδάργυρος, σίδηρος, μαγγάνιο, βανάδιο, τιτάνιο, βολφράμιο, ουράνιο και μολυβδαίνιο (τα κοιτάσματα του Κλάιμαξ είναι τα πλουσιότερα του κόσμου). Οι κυριότερες βιομηχανίες είναι χυτήρια και διυλιστήρια, που συνδέονται φυσικά με την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, καθώς και εργοστάσια κατασκευής ηλεκτρονικών και αεροναυτικού εξοπλισμού. Ακολουθούν τα εργοστάσια παραγωγής ζάχαρης και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας κρέατος.

Η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή είναι η ανατολική, που προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες εγκατάστασης, επειδή το ανάγλυφο είναι λιγότερο ανώμαλο και το κλίμα πιο ευνοϊκό. Στη δυτική περιοχή, όμως, υπάρχουν ονομαστές τουριστικές τοποθεσίες για χειμερινά σπορ, όπως το Στιμπόουτ Σπρινγκς και το Μόντε Βίστα, τα οποία συνέβαλαν στην ανάπτυξη του τουρισμού, επίσης σημαντικού οικονομικού πόρου της πολιτείας.

Μοναδική μεγαλούπολη είναι η πρωτεύουσα Ντένβερ. Από τα άλλα κέντρα –όλα βρίσκονται στην ηπειρωτική ζώνη– κυριότερα είναι το Ένγκλγουντ, το Μπόουλντερ, το Φορτ Κόλινς και το Γκρίλι, στη λεκάνη απορροής του Σάουθ Πλατ, το Πουέμπλο, σπουδαίος σιδηροδρομικός κόμβος στον άνω ρου του ποταμού Αρκάνσας, το Κολοράντο Σπρινγκς, πιο Β, πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή Ντένβερ-Πουέμπλο κ.ά.

Η εκκλησία της Αεροπορικής Ακαδημίας στο Κολοράντο Σπρινγκς στην Πολιτεία Κολοράντο των ΗΠΑ.

II

(Colorado). Ονομασία δύο ποταμών των ΗΠΑ.

1. Ποταμός (2.334 χλμ.) των νοτιοδυτικών ΗΠΑ, ένας από τους μεγαλύτερους της Βόρειας Αμερικής, με λεκάνη απορροής 676.000 τ. χλμ. Πηγάζει από την ομώνυμη πολιτεία, στα Βραχώδη Όρη, διασχίζει τη Γιούτα και, διασχίζοντας το υψίπεδο του Κολοράντο, εισέρχεται στην Αριζόνα, όπου ρέει στα βάθη του Γκραν Κάνιον, που θεωρείται μία από τις πιο εντυπωσιακές περιοχές του κόσμου. Στο σημείο αυτό, ο ποταμός έχει διαβρώσει το υψίπεδο σε μήκος 350 χλμ. και βάθος 1.600 μ., φέρνοντας στο φως τα αλλεπάλληλα γεωλογικά στρώματά του, τα οποία, ανάλογα με τη σύνθεσή τους, έχουν φθαρεί από τους ατμοσφαιρικούς παράγοντες και παρουσιάζονται με διάφορους χρωματισμούς: καστανόμαυρα τα ψαμμολιθικά, πράσινα ή κόκκινα τα αργιλικά, κιτρινωπά τα ασβεστολιθικά κλπ. Αφήνοντας το Γκραν Κάνιον, ο ποταμός εισέρχεται στη λίμνη Μιντ και εξέρχεται ρέοντας κατά μήκος των συνόρων μεταξύ της Αριζόνα και της Νεβάδα, στη συνέχεια μεταξύ Αριζόνα και Καλιφόρνια, στην παρυφή της ερήμου του Κολοράντο· κατόπιν διεισδύει στο Μεξικό, όπου σχηματίζει τα όρια των πολιτειών Κάτω Καλιφόρνια και Σονόρα, και τέλος εκβάλλει στον κόλπο της Καλιφόρνια, περίπου 130 χλμ. ΝΔ της πόλης Μεξικάλι. Οι κυριότεροι παραπόταμοι του Κ. είναι ο Γκριν Ρίβερ, ο Γκάνισον, ο Σαν Χουάν, ο Μικρός Κ. και ο Χίλα. Επιβλητικά έργα φραγμάτων και διωρύγων (Χούβερ Νταμ, Ρούζβελτ Νταμ, Ολ Αμέρικαν Κάναλ, Κολοράντο Ρίβερ Άκουεντακτ κλπ.) έχουν κατασκευαστεί κατά μήκος του ρου του ποταμού και των παραποτάμων του, τα νερά των οποίων αξιοποιούνται σήμερα ευρύτατα για αρδευτικούς σκοπούς, για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και για την ύδρευση του Λος Άντζελες και άλλων πόλεων.

2. Ποταμός (1.350 χλμ.) του Τέξας. Διασχίζει την πεδιάδα Έντουαρντς και εκβάλλει στον κόλπο του Μεξικού, στον Ατλαντικό ωκεανό. Είναι πλωτός από το σημείο όπου βρίσκεται η πόλη Όστιν.

Άποψη του ποταμού Κολοράντο στην Αριζόνα των ΗΠΑ.

III

(Colorado). Ποταμός (860 χλμ.) της Αργεντινής. Διασχίζει την Παταγονία και μεγάλο μέρος της επαρχίας Μεντόζα. Εκβάλλει στον Ατλαντικό ωκεανό σχηματίζοντας δέλτα.